Wat doe je met een droge moestuin?

Het regent al weken niet en jij kunt moeilijk aan water komen voor je moestuin. Je regenton is leeg en je hebt geen irrigatie systeem of wateraansluiting. Toch kun je nog een leuke oogst krijgen, als je onderstaande tips toepast.

Planten hebben water nodig om te ontkiemen, te groeien en vruchten te maken. Maar ook om voedingsstoffen tot zich te nemen. Als dat niet lukt, hebben ze een probleem.

Ook al is het droog, dan nog kun je ervoor zorgen dat je planten water tot zich kunnen nemen. Ook als er beperkt water is (met helemaal geen water wordt het moeilijk, zo niet onmogelijk). Je moet er gewoon voor zorgen dat je het weinige water optimaal gebruikt. Hoe? Lees onderstaande korte en lange termijntips.

Bodem

Woelvork

Maak elk jaar de bodem goed los met een woelvork. Doe dat met de bovenste 25 cm zodat het vocht diep in de grond wordt gewerkt, beschikbaar voor als de planten het nodig hebben.

In losse grond kunnen je gewassen een dieper wortelstelsel aanmaken en gemakkelijker vocht opnemen. Bovendien neemt losse aarde sneller vocht op dan dichtgeslibte grond. Bewerkte grond neemt tot 70% water op bij regenval.

Bewerk ook 5 tot 8 cm diep na elke regenperiode. Maar woel je grond nooit om als je bodem te nat of te droog is. Het beste moment is de herfst. Onkruid komt dan niet snel terug, omdat het kouder wordt.

Niet te vaak bewerken

De grond moet je ook weer niet te vaak bewerken. Je maakt anders schimmels kapot die belangrijk zijn voor het vasthouden en vervoeren van water onder de grond. Te regelmatig spitten en ploegen zorgt ook voor het te snel oxideren van organisch materiaal waardoor CO2 de lucht in gaat.

Tegenstrijdig? Je moet zelf de balans zien te vinden. Moestuinieren is een kwestie van uitproberen. Foutjes horen erbij, je leert overal van en er zijn altijd onvoorziene omstandigheden.

Compost

Tijdens het bewerken kun je meteen verteerde compost onderwerken. Dat komt de structuur van de bodem ten goede en compost houdt water en voeding vast.

Je kunt ook mest hiervoor gebruiken.

Dit doe je elk jaar zo’n twee keer in een laag van 1 cm. Een keer in de vroege lente en een keer in de herfst. In het voorjaar voorkom je zo dat het water dat na de wintermaanden overvloedig in de bodem zit, verdampt.

Gebruik hiervoor geen compost van afvalverwerkingsbedrijven, die zit vaak vol onkruidzaden. Teveel onkruid wil je niet, want die gaan de concurrentie om water aan met je plantjes. Koop of maak zelf goede compost. Bijvoorbeeld wormencompost.

Met 500 liter compost kun je een moestuin van 25 m² twee keer voorzien van een laag van 1 cm.

Meer over compost leer je in onze cursus Natuurlijk moestuinieren

Geen onkruid

Onkruid strijdt niet alleen om water, maar ook om voedingsstoffen en licht met je plantjes. Haal het daarom weg. Dat doe je als het 5 tot 8 cm hoog is. Is het groter, dan neemt het teveel licht, water en voedingsstoffen weg van je planten. Zorg er daarom voor dat je onkruid niet welig laat tieren.

Je kunt het onkruid eruit schoffelen. Zo leg je de wortels van het onkruid bloot en sterft het af. Dit dode onkruid kun je laten liggen en als mulch gebruiken.

Braakliggen

Als je een wat grotere moestuin hebt, kun je een jaar je grond braak laten liggen. Als er geen gewassen groeien, komt je waterpeil zo weer op niveau. Dit proces versterk je als je de bodem bedekt met mulch.

Af en toe water geven

Je zou denken dat je planten het liefst heel regelmatig water krijgen, maar niets is minder waar. Van gespreid water geven ontwikkelen je planten ‘luie wortels’. Zulke wortels gaan niet zelf op zoek naar water, diep in de grond, maar blijven oppervlakkig in afwachting van jouw water.

Beter is om af en toe (1x per week) een grote hoeveelheid te geven, direct aan de voet van de plant. Dan krijg je actieve wortels die naar beneden groeien, op zoek naar het water. Zo staat de plant meteen ook steviger in de grond.

Potten moet je overigens wel heel regelmatig water geven. daarin kunnen de wortels niet op zoek naar water.

Als je planten in de volle grond water geeft, doe je dit het beste met een fijne sproeikop. Zo sijpelt het water tot diep in de bodem door en stroomt het niet weg op je licht bewerkte grond.

Wanneer water geven?

Om verdamping tegen te gaan, is het beste moment van water geven de hele vroege ochtend en de avond.

Overdag moet je het niet doen, want dan loop je kans dat de bladeren van je plant verbranden. Bovendien verdampt het water snel.

Wil je het risico op verbranden helemaal uitsluiten, kies dan voor de avond in plaats van de ochtend. Dan hebben je planten voldoende tijd om uit te drogen voor de nacht valt.

Hoe geef je water?

Irrigatiesysteem

Als je een druppelirrigatiesysteem hebt, hebben je planten geluk. Ze krijgen dan geleidelijk water zonder dat ze kunnen verbranden. Verdamping gedurende de dag kun je tegen gaan door het druppelsysteem af te dekken met stro of ander mulchmateriaal. Stel het systeem met een timer in naar de behoeften van je moestuin.

Een simpel irrigatiesysteem kun je zelf maken van een halve petfles. Knip er de onderkant uit. Stop ze omgekeerd in de grond en vul ze met water. Vul de fles regelmatig bij.

Kuiltjes en dijken

Verdamping bij water geven kun je voorkomen door eerst een kuiltje te graven en daar een beetje water in te gieten. Dek meteen het kuiltje met droge aarde af.

Een andere manier voor effectief beregenen (= water geven) is een dijkje om de planten maken. Zo kan het water niet uitvloeien over de aarde en moet het wel in de grond trekken.

Potten

Groenten, kruiden en fruit in potten moet je elke dag water geven, zeker wanneer ze de hele dag in de zon staan. Zo groeien ze optimaal.

Zaaien en planten

Met de tweede of derde zaaironde in de volle grond kun je het beste even wachten tot de droogte voorbij is. Ben je toch van plan groenten en kruiden te zaaien? maak de grond dan vooraf goed nat met een gieter. Dat zorgt voor een betere structuur en omgeving voor de zaden om te kiemen.

Om je ingezaaide stukje grond vochtig te houden, kun je een kletsnatte krant of jutezak op de bodem leggen. Haal de krant of zak wel weg wanneer de eerste exemplaren ontkiemen.

Binnen zaaien waar je gemakkelijker kunt beregenen kant natuurlijk ook..

Kies bij de aankoop van zaden en zaailingen voor gewassen of soorten die overleven in droge omstandigheden. Zet de planten op de juiste plek in de tuin. Houd daarbij rekening met zonminnende soorten en met planten die juist van schaduw houden. Dit scheelt water geven.

Groenten of kruiden die je van plan bent te planten, laat je vooraf gedurende een half uur water opnemen in een schaal of emmer.

Meer moestuintips? Volg dan deze online moestuincursus met meer dan 250 uitgebreide moestuinlessen!

Bodem bedekken

Mulchen

De bodem rond je planten afdekken met een laag stro, hooi, gemaaid gras of compost noem je mulchen. Het heeft veel voordelen. Het houdt onkruid weg, beschermd tegen uitdrogen en werkt isolerend waardoor de temperatuur in de bodem constant blijft. In deze blog over mulchen lees je meer.

Een andere oplossing tegen uitdroging is microdoek. Als je het ‘s nachts over de gewassen laat liggen houdt het je planten vochtig. Water uit de lucht condenseert op het afgekoelde doek en druppelt op je planten.

Microdoek

Let op welke doek je koopt. Goedkoop doek breekt snel af door UV-straling. Het is van plastic en belandt dan in het milieu. Je kunt beter duur doek kopen dat jaren meegaat. nog beter is te mulchen met organische materialen.

Omgeving

Bomen planten

Bomen hebben een belangrijke rol in de watercyclus. Ze hebben een regulerende werking op het klimaat. Meer bomen zorgen voor meer regen, en nemen meer regenwater op in de bodem. Ook halen ze water uit de lucht in de vorm van condensatie. Veel bomen hebben bovendien blad dat je kunt gebruiken als mulchmateriaal.

Je moestuin beschermen tegen wind

Een plant zorgt voor verkoeling bij zonnige dagen door via de bladeren water te verdampen die hij opzuigt via de wortels. Als er wind is wanneer de zon schijnt, is er meer verdamping en verdrogen de plant en de bodem sneller.

Het is daarom belangrijk dat je je tuin beschermt tegen wind, zo droogt deze minder uit. Dat kun je doen met een hek of een haag. Maar dit kan ook met aardpeer of zonnebloemen. En sommigen gebruiken worteldoek.

Mijn voorkeur gaat uit naar eetbare gewassen. Dat is winst voor jou en de dieren die kunnen mee snoepen. Enkele eetbare struiken en bomen die je hiervoor kunt gebruiken zijn:

• Kers
• Bessenstruiken
• Krent
• Vlierbes
• Kroosjes
• Hazelaar
• Walnoot
• Sleedoorn
• Gele kornoelje

Kleiner en minder

Veel mensen willen zoveel mogelijk oogsten uit de tuin. Maar dit streven naar een hoge opbrengst kan als je zandgrond hebt of beperkt water uiteindelijk te weinig opleveren. Als je veel zaait, heb je ook veel planten die allemaal strijden voor licht, voeding en water.

Zaaien

Beter is wat minder te zaaien en de zaaiafstand bijvoorbeeld 1,5 keer te vergroten. Met minder planten blijft het water langer in de grond. Zo hebben je planten ieder voor zich meer tot hun beschikking en zullen ze meer en grotere vruchten dragen. Wat heb je liever: 100 kleine worteltjes of 50 grotere?

Eerder uitdunnen

Meestal dun je gewassen als sla, wortels en ui uit als je ze al kunt eten (in jonge versie), maar met een droge grond kun je beter eerder uitdunnen. Vergelijk het met onkruid wieden. Zo hebben de overblijvers minder concurrentie en kunnen ze zich beter ontwikkelen.

Kleine gewassen

Kweek kleine soorten als Parijse worteltjes, minitomaatje en minikomkommers. Planten met minivruchten hebben kleiner blad en nemen minder water op. Minivruchten krijg je ook gemakkelijk op als je in je eentje bent of ene klein gezin hebt.

Eerder oogsten

Kies voor soorten die je vroeg kunt oogsten. In het voorjaar zit er meer water in de grond en heb je minder kans op een mislukte oogst.
Je kunt ook de vruchten oogsten als ze nog wat kleiner zijn. Ze hebben dan minder vocht opgenomen en zijn daardoor minder waterig en zoeter. Bij een droge moestuin schieten de planten toch door wat ten koste gaat van de vuchten.

Vroeg oogsten betekent bovendien dat de plant minder water nodig heeft voor de vrucht, dus minder opneemt uit de grond. Zo blijft er water in de bodem achter voor een vervolgteelt.

Zoveel mogelijk water opvangen

Vang water op waar je dat kunt. Verzamel het op alle daken, een schuurtje, een kippenren en laat het in een regenton stromen. Je kunt er compostthee van maken door evenveel water als compost te mengen met oude, geteerde compost. In de compostthee zit veel voeding die meteen door de planten wordt opgenomen.

Zorg er ook voor dat de bodem verzadigd kan raken als het regent door te zorgen voor een open bestrating van paden en terras waardoor het regenwater in de bodem kan zakken. Denk aan grind, boomschors, split (steentjes) of een graspad.

Deel je rijkdom

Goed bewaterde grond trekt dieren aan. Vogels, mollen, muizen en insecten. Onthoud dat dieren onderdeel uitmaken van de natuur. Dit wil je ook laten zien aan je kinderen. Focus je niet teveel op de schade. Probeer deze te beperken en laat de dieren meegenieten van jouw prachtige moestuin. Lees ook de tips nog eens om de dieren een handje te helpen.

Meer over ecologisch en succesvol moestuinieren leer je bij de online moestuincursus Natuurlijk Moestuinieren