Misschien ga je met de kinderen nu wat minder vaak naar de moestuin. Toch is het nu ook nu leuk te laten zien wat er nog groeit en wat het seizoen met de moestuin doet. Alles lijkt stil te staan, maar niets is minder waar. Ook in de winter hebben moestuiniers genoeg te doen!
Op dit moment groeit in de meeste moestuinen weinig. Hoewel door de klimaatverandering er ook verandering in de tuin zichtbaar is. Ik was laatst bij een collegamoestuinier wiens andijvie in bakjes gewoon doorgroeide! Maar in de koude grond vind je nu alleen nog wat spruitkool, prei, pastinaak, rapen, knollen, selderij en de verschillende koolsoorten. Het zijn gewassen die nog in de moestuin staan als je wilt beginnen aan het volgende seizoen.
Ook voor de dieren groeit er weinig, dus er is een kans dat tijdens dit koude winterweer duiven je gewassen belagen. Ze scheuren de bladeren van de planten en kunnen in korte tijd een puinhoop maken van de bedden. Het beste is netten of vliesbedekking om de gewassen te spannen. Je kunt er altijd een paar onbedekt laten om de vogels toch een beetje de winter door te helpen.
Bodem bewerken
De grond is bevroren en je kunt niet spitten. Spitten doe je eigenlijk als het niet nodig is (verdichte bodem) ook liever niet, omdat je daarmee het bodemleven verstoort, je onkruid stimuleert en de grond eerder dichtslaat. Wil je precies weten hoe dit zit? In de online moestuincursus van Moestuinieren met Kinderen vertel ik er alles over!
Wil je toch spitten, omdat de bodem te dicht is of omdat je gras wilt wegkrijgen? Verspreid dan nu de mest over de tuin als je dat niet al in het najaar had gedaan. Verwijder eerst eventueel onkruid. Heb je verse stalmest? Die kun je het beste eerst een jaar laten liggen zodat deze rijp wordt óf nu uitharken over het land, zodat het door regen en vorst geschikter wordt voor de bodem. Gebruik geen compost tegelijkertijd met verse of oude stalmest!
Als je mest hebt, voeg je compost pas in het voorjaar toe, samen met eventuele kalk. Heb je geen mest, dan kun je nu wel compost over het land verspreiden.
Als je voor de winter een laag mulch hebt toegevoegd, is compost niet nodig.
De compost zal langzaam intrekken. Later omspitten als spitten bij jou nodig is, kan ook. Eventueel kun je wat kalk erbij strooien om de pH-waarde van je grond te verbeteren.
Met compost, mest en kalk mag je ook wachten tot de bodem wat zachter is en je een grondmonster kunt nemen om de kwaliteit van de bodem te bepalen.
Vermoed je dat je bodem kalium nodig heeft? Strooi dan houtas van onbehandeld hout. Dat is rijk aan kalium. Hoe zie je dat je planten kalium nodig hebben? Je gewassen zijn dan minder stevig door de dunnere celwanden die kaliumgebrek veroorzaken. Ook groeien ze minder snel en lijken ze uit te drogen. Dat zie je aan afgestorven randen bij de oudere bladeren. Daar is het kalium weggehaald, waardoor de vochthuishouding niet goed functioneert. Bij een absoluut kaliumgebrek stagneert zo’n beetje alles. De plant gaat dan dood.
Begin in elk geval níet met het bewerken van de grond als die doornat is! Je maakt dan de structuur van de grond kapot. Wanneer de grond nog aan je schoenen blijft kleven, weet je dat je nog even moet wachten.
De composthoop in de moestuin
Als je een composthoop hebt, is het belangrijk deze elke zes weken tot drie maanden te keren met een riek. Het composteringsproces duurt vier tot negen maanden.
Wees niet bang dat er behalve insecten andere dieren in de composthoop overwinteren, dat is niet zo. Wel komen soms muizen en ratten op de composthoop af als je er etensresten in stopt, iets wat je voor de kwaliteit en het composteringsproces beter niet kunt doen. Verstoren door te keren is nog zo slecht niet in het geval van muizen en ratten, want van deze dieren heb je er liever niet teveel op de tuin. Bescherm de composthoop tegen uitspoelen door overvloedige regen.
In een compostvat hoeft de hoop niet te worden gekeerd. In de vaten zit namelijk een beluchtingssysteem ingebouwd.
Tuingereedschap klaarleggen
Dit is een prima periode om te zorgen dat je genoeg hebt van alles wat je denkt nodig te hebben tijdens de drukke weken die eraan komen. Kijk ook of al je gereedschap schoon, gebruiksklaar en in goede staat is.
Wat let je verder op?
- Zorg ervoor dat nergens water in staat in verband met vorst.
- Tuinslangen laat je leeglopen en berg je op.
- Regentonnen controleer je zodat ze niet kapot vriezen.
- Maak zaaibakjes schoon voor het volgende moestuinseizoen.
Teeltplan maken
Nu heb je ook alle tijd om een teeltplan te maken. je verdeelt je tuin in vakken waar verschillende gewassen komen waarbij je rekening houdt met wisselteelt. Maak een lijstje van de hoofdteelten en eventuele nateelten die mogelijk zijn.
Je maakt van de gewassen die je gaat telen een oogst- en zaaikalender zodat je precies weet wat je gaat doen het komende jaar. Je vermeld in de kalender niet alleen wanneer je zaait, maar ook wanneer je uitplant.
Bekijk eventueel het teeltplan van vorig jaar en verschuif de gewasgroepen. Zet geen twee jaar na elkaar hetzelfde gewas op hetzelfde perceel. Door vruchtwisseling voorkom je ziektes en krijg je gezonde groenten.
Je kunt zodra de bodem zacht is een grondanalyse (laten) maken om te achterhalen aan welke voedingsstoffen en mineralen je bodem nodig heeft. Volgers van Moestuinieren met Kinderen krijgen korting op bodemtesten van de Bodemkundige Dienst van België. Geef je op via het formulier rechts in beeld.
Zaden bestellen voor je moestuin
Als je weet wat je wilt telen, kun je alvast zaden en plantgoed bestellen. Kies voor biologisch. In de online moestuincursus van Moestuinieren met Kinderen leer je waarom dit zo belangrijk is.
Zaden kun je gemakkelijk via internet bestellen. Plantgoed ook, maar dan moet je het meestal nog wel ophalen. Kies de juiste soorten die het goed doen op jouw bodem.
Wat kun je zaaien in de winter?
Je kunt nu al nieuwe bedden maken en voorzaaien, maar dan wel achter een raam met veel licht. Voorzaaien doe je in potjes. In de koude grond kun je nu nog niets zaaien.
In een warme kas of op de vensterbank kun je nu al tuinbonen, sla, zomerkolen en spinazie in potten of trays zaaien. En onder koud glas (serre) kun je in principe al kropsla, spinazie, veldsla, wortelen en erwten zaaien. Voor de vroege teelt sluitkolen, spruiten (als jouw kind dat lust…) en prei.
Heb je een serre of koude kas, zorg er dan voor dat je een flinke hoeveelheid compost of humusrijke grond onderwerkt. Omdat hier vaak dezelfde gewassen worden verbouwd, treedt al snel uitputting van de bodem op.
Geen koude kas of serre (of lichte zandgrond die snel opwarmt)? Dan moet je wachten met zaaien tot de grondtemperatuur hoger is dan 5°C.
Zaai je niet zelf? Dan kan je meestal vanaf begin februari al plantgoed kopen. Dit plant je in de volle als de grondtemperatuur hoger is dan 5°C. Tot die tijd laat je het in bakjes staan.
Fruit in de tuin
Als het weer wat zachter wordt, kun je fruitbomen en fruitstruiken planten. Let er goed op of ze geen steun nodig hebben.
Bescherm je jonge aanplant in de winter tegen wildvraat van onder meer konijnen. Door gebrek aan voedsel gaan hazen en konijnen aan de bast van bomen en struiken knagen. Je kunt ter bescherming de stammen omhullen met gaas of plastic manchetten.
Ook de wintervlinder is een bedreiging voor je fruit. Gebruik liever geen lijmbanden tegen de vlinder. Ook vleermuizen – de eerste zijn al uit winterslaap – en kleine vogels blijven plakken en sterven een langzame hongerdood. Wat doe je dan? Loslopende kippen eten de gevallen rupsjes op van deze vlinder. Kippen zijn gezellig, educatief en dus ook nuttig!
Bestrijk de bast van de vruchtbomen eventueel met een product op basis van minerale oliën tegen eieren van rode spin en luizen.
Je ziet: genoeg te doen in en rond de moestuin om je voor te bereiden op een volgend moestuinseizoen!